به نقل از «قدس آنلاین»

چرا نیما یکی از مهم‌ترین شاعران فارسی‌زبان است؟/ آب در خوابگاه مورچگان

تاریخ انتشار: ۲۱ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۶۶۲۰۲

امروز سالگرد تولد نیمایوشیج شاعر معاصر است. نیمایوشیج یکی از مهم‌ترین شاعران تاریخ ادبیات ایران است و این اهمیت به دلیل متنیت شعرهای او نیست. شاید این پرسش پیش بیاید که چطور می‌شود شاعری شعرهایش دارای ضعف‌هایی باشد ولی یکی از مهم‌ترین شاعران یک کشور باشد. در این باره می‌خواهیم در این نوشتار به صورتی مفصل‌تر صحبت کنیم اما پیش از آن باید یک نکته را هم یادآوری کنیم که برخی ایرادهایی که ممکن است به شعرهای نیما بگیریم، به این معنا نیست که او شاعر ضعیفی است و یا آثارش ارزش ادبی چندانی ندارد بلکه به این معناست که اهمیت تاریخی نیما در ادبیات معاصر ایران از اهمیت ادبی او بیشتر است ولی در عین حال نباید از خاطر برد که برخی از زیباترین و ماندگارترین شعرهای روزگار ما سروده همین شاعر است:

مانده از شب‌های دورادور

بر مسیر خامش جنگل

سنگچینی از اجاقی خرد

اندرو خاکستر سردی

همچنان کاندر غبار اندوده‌ اندیشه‌های من ملال‌انگیز

طرح تصویری در آن هر چیز

داستانی حاصلش دردی

روز شیرینم که با من آشتی بودش

نقش ناهمرنگ گردیده

سرد گشته، سنگ گردیده

با دم پاییز عمر من کنایت از بهار روی زردی

همچنان که مانده از شب‌های دورادور

بر مسیر خامش جنگل

سنگچینی از اجاقی خرد

اندرو خاکستر سردی.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

..

تفاوت‌سازی در شعر

شاید در میان شاعران، کسانی باشند که برخی تغییرات فرمی‌ و ظاهری در شعر اعمال کرده و یک شیوه‌ خاص از شاعری را به وجود آورده‌اند. برای مثال در میان شاعران قرن نهم شاعری داریم که تمام شهرت او در شاعری برای این بود که برای غذاها و خوراکی‌ها شعر می‌گفت، اصلاً برای همین به بواسحاق اطمعه مشهور شده بود. کار او این بود که یکی از غزل‌های مشهور سعدی و حافظ را انتخاب می‌کرد و آن‌ها را تغییر می‌داد و موضوع شعر را خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها می‌کرد. در زمانه خود هم خیلی مشهور شده بود. شاعران دیگری داشته‌ایم که شعر بدون نقطه می‌گفته‌اند، حتی شاعرانی به این مشهور بوده‌اند که شعر بی‌معنا سروده‌اند و افتخارشان این بوده که هر کس آثارشان را خوانده، هیچ چیزی نفهمیده است. همه این دردسرها برای این بوده که شاعران می‌خواسته‌اند متفاوت باشند و شعرشان با انبوه شعرهای شاعران دیگر متمایز باشد اما راهی برای این تفاوت پیدا نمی‌کرده‌اند، ضمن اینکه اصولاً چون متفاوت از مردم زمانه خود فکر نمی‌کرده‌اند، تفاوتی هم که ایجاد می‌کرده‌اند در حد همین نوآوری‌های مبتذل بوده است.

نیاز به انقلاب ادبی

نیما یکی از موفق‌ترین شاعران ایران در ایجاد تغییرات فرمی ‌و ابداع یک قالب جدید در شعر فارسی است که قالب پیشنهادی او همچنان زنده و مورد استقبال مردم و شاعران است. اما نیما تنها شاعری است که توانسته در دیدگاه شاعران و هنرمندان درباره شیوه نگاه به هستی و بازآفرینی آن در آثار ادبی و هنری تغییر ایجاد کند و همین سبب اهمیت یافتن فوق‌العاده او در تاریخ ادبیات ایران شده است. زمانه‌ای که نیما در آن زندگی می‌کرد، زمانه احساس نیاز به تغییر بود. شعر و ادبیات آن دوران را اگر بخوانید همه از ضرورت ایجاد یک انقلاب ادبی سخن می‌گویند. حتی کسانی چون شمس کسمایی و تقی رفعت تغییرات در شعر را پیش از نیما کلید زده بودند اما هیچ کدام از تلاش‌ها تا زمانی که نیما به عرصه نیامد، به بار ننشست. ادبیات ایران چشم به راه مردی بود که دو ویژگی همزمان داشته باشد؛ هم سواد و ذوق تغییر داشته باشد هم لجبازی و یکدندگی لازم برای درافتادن با مدافعان فسیل شده ادبیات کلاسیک که حاضر بودند سرشان برود اما کسی به قواعد عروضی شمس رازی چپ نگاه نکند.

مدلی برای مدرنیسم سالم

همه تجربه‌های ادبی برای انقلاب در شعر پیش از نیما به کاریکاتورهای ادبی مضحکی تبدیل شده بود؛ چرا که شاعرانی با تفکری کاملاً سنتی، ذهنیت‌گرا و کلی‌گو سعی داشتند درباره مظاهر زندگی مدرن حرف بزنند. نیما با اتکا به دانشی که از ادبیات غرب کسب کرده بود، تشخیص داد باید نوع نگاه به ادبیات و هنر را تغییر داد تا بتوان مدرن حرف زد. این تشخیص در زمانه‌ای که نیما زندگی می‌کرد و هنوز اندیشه‌های علمی ‌و فلسفی مدرن به ایران چندان وارد نشده بود، نشان‌دهنده تیزهوشی و درایت شگفت‌آور نیماست. اما نکته مهم در مورد نیما این است که او این روند را با کنار گذاشتن یکسره سنت همراه نکرد. نیما برخلاف بسیاری که راه ورود ایران را به دوران جدید، اقتباس تمام و کمال از غرب می‌دانستند، به داشته‌های فرهنگی و ادبی ایرانی و شرقی احاطه و ایمان داشت و برای همین مدل او برای تغییر، مدلی 100درصد تقلیدی و اقتباسی نبود بلکه این مدل، تلفیقی از سنت ایرانی و مدرنیسم غربی را در خود داشت. نیما توانست با مدلی که در شعر فارسی ارائه داد، پیشنهادی عملی و موفق درباره روند سالم و درست تلفیق سنت و مدرنیسم را به جامعه ایرانی ارائه دهد، البته جای تأسف است که ما در بسیاری از ساحت‌های زیست فرهنگی و اجتماعی خود نتوانستیم این مدل را به درستی پیاده‌سازی کنیم و همیشه از جنگ میان سنت و مدرنیسم ضربه خوردیم. شاید بهتر بود نیما را نه تنها شاعران، بلکه همه اهل فرهنگ و اندیشه به عنوان الگویی عملی و قابل تقلید انتخاب می‌کردند، شاعری که خود از دست شاعران و رقیبان کم خون دل نخورد، اگر چه می‌دانست این دردسرها طبیعی است؛ چرا که او خود گفته بود:

از شعرم خلقی به هم آمیخته‌ام

خوب و بدشان به هم درآمیخته‌ام

خود گوشه گرفته‌ام تماشا را کآب

 در خوابگه مورچگان ریخته‌ام

آرش شفاعی

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: نیما یوشیج ترین شاعران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۶۶۲۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عاشق شعر عالمگیر ایران هستم/بهترین سوغاتی از نمایشگاه کتاب تهران

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، به نقل از ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، طالب آذرخش شاعر ملی تاجیکستان (با تخلص آذرخش) و سردبیر نشریه «پیام سغد» است. تاکنون به قلم او کتاب‌های بسیاری به خط سیریلیک در تاجیکستان منتشر شده است. اثری هم به نام «دیوان عشق» به خط فارسی و سیریلیک دارد که گلچینی از آن توسط انتشارات خردگان در تهران با عنوان «چشم، جانم، چشم...» منتشر شده است.

او بسیار تاکید دارد که آثارش به خط سیریلیک و فارسی منتشر شوند تا کسانی که در تاجیکستان با خط فارسی آشنایی ندارند با آن آشنا شوند و فرصتی برای مقایسه پیدا کنند. همچنین برخی اشعارش نیز در چند نشریه در تهران منتشر شده است. در چندین کنگره و همایش در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شرکت کرده و به قول خودش این «شهرهای عزیز»‌ را دوست داشته است.

طالب آذرخش سابقه حضور در محافل ادبی بسیاری در ایران را دارد و کتاب شعر را بهترین سوغات از ایران می‌داند. آذرخش درباره سابقه حضورش در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: خوشبختانه تجربه حضور در نمایشگاه کتاب تهران را دارم که برایم بسیار جالب بود. همچنین در چندین محفل فرهنگی از جمله محفل جشنواره فضولی نیز شرکت داشته‌ام.

وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران یک بازار بزرگ کتاب است. یکباری که حضور داشتم از صبح تا عصر نتوانستیم حتی نصف نمایشگاه را هم ببینیم. من از حضور در این نمایشگاه که به عنوان یک فروشگاه بزرگ کتاب به نظر می‌رسد بسیار شاد و مسرور شدم. کتاب‌های جالبی در این نمایشگاه دیدم.

آذرخش ادامه داد: در نمایشگاه کتاب تهران، کتاب‌های ادبیات کلاسیک را که سال‌ها آرزوی دست‌یابی و مطالعه‌شان را داشتم پیدا کردم. با ناشران گوناگونی که آثار شعرای بزرگ مثل حافظ، سعدی، فردوسی و ...را منتشر کرده‌اند، گفت‌وگو کردم. وقتی هم که به تاجیکستان بازگشتم کتاب‌های جیبی این شاعران را به عنوان سوغات برای دوستانم آوردم.

این شاعر فارسی‌سرا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که به ادبیات معاصر ایران بسیار علاقه‌مند است، گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محل آشنایی من با آثار معاصر ادبیات ایران بود. من عاشق شعر و خصوصا شعر عالمگیر ایران هستم. با شعر معاصر ایران هم آشنایی دارم. آثار شاعرانی همچون شهریار، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، شاملو و ... در تاجیکستان شناخته شده است. از اینکه در نمایشگاه کتاب تهران بدون واسطه و به راحتی به این کتاب‌ها دسترسی داشتم موجب خشنودی‌ام بود.

آذرخش همچنین با اشاره به این نکته که گویش تاجیکستانی‌ها و ایرانی‌ها باهم تفاوتی ندارد، ادامه داد: ما یک زبان داریم. شعر معاصر ایران و شعر معاصر تاجیکستان یک زبان دارد که همان زبان رودکی، خیام و حکیم فردوسی است. ما همان چیزی را که شما می‌خوانید، می‌خوانیم. البته در حوزه شعر معاصر ایران شعرهایی هم هست که به لهجه تهرانی یا شیوه‌های متفاوت است. اما همه این‌ها به زبان فردوسی و حافظ است. ما امروز شعری که در شاهنامه می‌خوانیم در شعر معاصر تاجیک هم می‌بینیم.

وی اضافه کرد: وقتی از ادبیات ایران حرف می‌زنیم، تفاوتی بین ایران و تاجیکستان نمی‌بینیم. فقط یک ادبیات فارسی در میان است. حتی ادبیات معاصر ایران هم در تاجیکستان شناخته شده است. بسیاری از آثار رمان‌نویسان معاصر در تاجیکستان منتشر شده است. اما در تاجیکستان شاعران ایرانی بیشتر مورد اقبال عموم قرار گرفته‌اند. من در اخبار دیده بودم که یکی از کتاب‌های فاضل نظری در یک فروشگاه در تهران، فروش چند هزار جلدی داشته است. این کتاب در تاجیکستان هم به زبان سیریلیک برگردانده شده است و غزل‌های او علاقمندان خاص خودش را دارد. من سردبیر مجله «پیام سغد» در تاجیکستان هستم. ما در هر شماره از مجله شعری از هم‌زبانان ایرانی یا افغانستانی را چاپ می‌کنیم. من تاکید می‌کنم که شعر هم‌زبان خود را منتشر می‌کنیم نه شعر ادبیات ایران یا افغانستان را.

آذرخش در بخش دیگری از این گفت‌وگو به نقش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بهبود دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور ایران و تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: خیلی خوب می‌شد اگر نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران در کشورهای فارسی‌زبان یعنی افغانستان و تاجیکستان هم می‌داشتیم. چون در افغانستان و تاجیکستان نمایشگاه‌های صنعتی و اقتصادی مشترک و غیرمشترک بسیاری برگزار می‌شود، اما نمایشگاه کتاب نداریم. نکته دیگر این است که خیلی خوب می‌شد اگر در نمایشگاه کتاب تهران مکان معینی وجود داشت تا خوانندگان با ادیبان، نویسندگان و ناشران گفت‌وگو و دیدار داشته باشند. من خیلی علاقه‌مندم که آثار شاعران تاجیکستانی در نمایشگاه کتاب تهران معرفی شود و در معرض دید و خرید عموم قرار گیرد. ما می‌توانیم کتاب‌هایی منتشر کنیم که یک طرف آن خط فارسی و طرف دیگر آن خط سیریلیک باشد. این موضوع به آموزش زبان فارسی کمک خواهد کرد چون تاجیکستانی‌ها حتما باید خط فارسی را یاد بگیرند. آشنایی با خط فارسی باعث می‌شود که از گذشته خود آگاه شوند و آینده خود را ببینند. البته اگر خوانندگان ایرانی هم با خط سیریلیک آشنا شوند خیلی خوب می‌شود.

وی در پایان در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود پیوندهای فرهنگی و زبان مشترک میان ایران و تاجیکستان، ارتباطات فرهنگی محدودی میان دو کشور وجود دارد؟» گفت: فکر می‌کنم سرحدات و مرزهای جغرافیایی دلیل این موضوع باشد. اخیرا قابلیتی ایجاد شد و در فضای مجازی صفحاتی پدید آمد که خوانندگان، ادیبان و شاعران ایرانی و تاجیکی با یکدیگر در تعامل باشند و مثلا یک شاعر تاجیکستانی بتواند با خواننده ایرانی طرف گفت‌وگو قرار گیرد. چون تاجیکستانی‌ها هم به زبان فارسی سخن می‌گویند. فقط لازم است که با زبان فارسی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از آثار شاعران ایرانی استفاده کنند. اگر رفت‌وآمد این محافل ادبی بیشتر شود شاهد نتایج بهتری هم خواهیم بود. همچنین ارسال کتاب‌های تاجیکستانی به ایران و بالعکس می‌تواند عامل مهمی برای تقویت این پیوندها باشد.

سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری برگزار می‌شود.

۲۲۰۵۷

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900156